Computer science 25 years anniversary in Mongolia.
Монгол улсад Компьютерийн шинжлэх ухаан үүссэний 25 жилийн ой болж байна.

Компьютерийн ШУ боловсролын салбарт нэвтрээд Монгол улсад 25 жил болж байгаатай холбогдуулан өнөөдөр (2009 оны 9-р сарын 29 өдөр) ШУТИС-КтМС дээр "Компьютерийн шинжлэх ухаан - Дээд боловсрол" сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурал боллоо.

Уг хурлыг КтМС сургуулиас зохион байгуулав. Хурлыг нээж КтМС-ийн захирал доктор Б.Очирбат үг хэллээ.
Үүний дараа доктор С.Байгалтөгс багш салбарын үүсэл хөгжлийн түүх, одоогийн байдал, ирээдүйн чиг хандлагын талаар сонирхолтой илтгэл тавилаа.
Анх 1984 онд БНМАУ-ын АБЯ-ны шийдвэрээр Политехникийн дээд сургуульд "Дээд сургууль дундын Удирдлагын автоматжуулсан систем, Тооцоолох Техникийн" тэнхим байгуулагдсанаар манай улсын боловсролын салбарт Компьютерийн ШУ нэвтэрч эхэлсэн байна.
Доктор Д.Бадарч /одоо Юнескод ажиллаж буй/ багш тус сургуулийг үүсгэн байгуулахад чухал хувь нэмэр оруулсаныг онцлон тэмдэглэв.
КтМС сургууль өнгөрсөн хугацаанд 1300 орчим Компьютерийн мэргэжилтэн бэлтгэсэн байна.

ITPark -ийн дэд захирал Т.Наранчимэг "ITFE" -ийн тухай, МУИС-МКС-ийн багш доктрант Н.Мөнхцэцэг өөрсдийн хийсэн "Цахим сургалтын орчин", УБИС-ийн багш Д.Цэдэвсүрэн "Электрон сурах бичиг боловсруулах арга зүйн судалгааны зарим үр дүн" зэрэг сэдвээр илтгэл тавив.
Миний бие "ЮүЭсАй сургуулийн цахим сургалтын орчин" сэдвээр илтгэл тавилаа.
Ажилтай байсан тул үдээс хойшхи илтгэлд оролцож чадсангүй. Илтгэлийн үеэр авсан зургаа оруулав.
/Өөрийн зураг авахаа мартжээ/

Илтгэлийн материалуудыг оруулсан товхимол хэвлэгдсэн байна.
Хурал зохион байгуулсан ШУТИС-КтМС-ийн хамт олонд болон Компьютерийн ШУ-аар төгссөн Монголынхоо үе үеийн төгсөгчиддөө салбарын 25 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе.

Logitech Cordless Mini Optical Mouse
how to make all buttons working

I wanted to use scroll side button of my mouse.
Detected mouse hardware information:

I: Bus=0003 Vendor=046d Product=c50e Version=0111
N: Name="Logitech USB RECEIVER"
P: Phys=usb-0000:00:03.1-2/input0
S: Sysfs=/devices/pci0000:00/0000:00:03.1/usb3/3-2/3-2:1.0/input/input9
U: Uniq=
H: Handlers=mouse1 event9
B: EV=20017
B: KEY=ffff0000 0 0 0 0
B: REL=143
B: MSC=10
B: LED=ff00

just run command below:

echo -e "pointer = 1 2 3 4 5 8 9 6 7 10\n" > ~/.Xmodmap

Heimdal Kerberos install in Ubuntu 8.10 (Intrepid)
Хэймдал Керберосыг Убунту дээр суулгах бяцхан заавар

сервер суулгах:
sudo apt-get install heimdal-servers

клиент суулгах:
sudo apt-get install heimdal-clients

key distribution серверийг суулгах
sudo apt-get install krb5-kdc

Үүрэн холбооны модемоос PDU мэдээлэл авах.

AT+CMGF=0 //Set PDU mode AT+CSMS=0 //Check if modem supports SMS commands AT+CMGS=23 //Send message, 23 octets (excluding the two initial zeros) >0011000B916407281553F80000AA0AE8329BFD4697D9EC37There are 23 octets in this message (46 'characters'). The first octet ("00") doesn't count, it is only an indicator of the length of the SMSC information supplied (0). The PDU string consists of the following:
дэлгэрэнгүй (адилхан мэдээлэл)
бүүр дэлгэрэнгүй

хэлэлцүүлгээс:
> The Message Type of the pdu is SMS-SUBMIT. I found this on a
> phone used by a user, not by my software. But when the phone
> gets plugged in and ran on my software, I find SMS-SUBMIT PDUs
> on the phone's memory. My question is how do SMS-SUMITs end up
> on the phones memory.

өөр нэг хэлэлцүүлэг:
i have a question . i just wonder can i execute sim side etsi 11.11 commands (read binary , update binary etc...) using phones sim card interface and not a special sim card programmer ?

санаа авах юм байна:

You might also want to add AT+CMEE=x into modem init string to enable
modem error verbose to help debugging.

Бэлэн програм.
PDU SPY is a free of charge tool to read SMS in PDU mode from SIM card, but for coding of PDU SMS as well. It works all popular mobile phones and it is tested with the GSM module listed on http://www.gsm-modem.de/pcs-module.html as well.
See also http://www.experts-exchange.com/Programming/Wireless_Programming/Q_20699742.html

за сүүлийх:

Убунту дээр хэрэглэгчийн home дирийг солих.

Анхнаасаа үүсгэж байгаа хэрэглэгчийн home дирийг өөрөөр тохируулах хүсэлтэй бол:
"adduser --home /var/www munkhbayar" ч гэхиймуу зааж өгнө өө.

Үүсчихсэн хэрэглэгчийхийг солих бол:
"usermod -d /var/www munkhbayar"

postfix майл сервер дээр relay host-ийг тохируулах

шинж тэмдэг:
The message could not be sent because one of the recipients was rejected by the server. The rejected e-mail address was 'xxx@yahoo.com'. Subject 'Re: [xxx] xxx]', Account: 'xxxx.mn', Server: 'mail.xxxx.mn', Protocol: SMTP, Server Response: '554 5.7.1 : Relay access denied', Port: 25, Secure(SSL): No, Server Error: 554, Error Number: 0x800CCC79

гэсэн алдаа майлын програм дээр чинь гарна. Өмнө зүгээр ажиллаж байсан бол голдуу ямар нэг сүлжээний хаяг солигдсон зэргээс болж энэ алдаа гарна.

Засах арга: (Убунту дээр ш дэ)
/etc/postfix/main.cf
файлд "mynetworks = 127.0.0.0/8" гэсэн мөр бий. Ард нь зай аваад өөсдийнхөө АйПи-г нэмээд болно.

Дараа нь мэдээж:
sudo /etc/init.d/postfix restart

Өнөөдөр ёстой балай юм боллоо.
Убунту систем маань Caps Lock, Scroll Lock хоёрын гэрэл асаж унтраад дэлгэц таг харанхуй.

Янз бүрээр үзээд дэлгэцийн холбоотой гэж таав. Өглөө хичээл орж байхдаа Проектор залгасын, тэгээд жоохон дэлгэцийн тохиргоогоор оролдож байгаад бололгүй хаяцын. Одоо ашиглаж байгаа машин маань Asus F5SL, дэлгэцийн контроллёр нь ATI Radeon HD3470 юм. Тэгээд ATI -ийн Proprietary драйвэр болох ATI Catalyst 9.2 86x64 -ийг суулгацан байсын.
Тэгээд таг. X11-ийн тохиргоог янз бүрээр оролдлоо, vga, vesa гээд л үзээд байлаа. болдгүй ээ.

Тэгж тэгж нэг юм нэтээс ухаж ухаж нэг юм засдаг байшд.
Маш амархан, fail safe горимын консолоор орж байгаа:
aticonfig --initial
Гэхдээ хамгийн энгийн ч хамаагүй xorg.conf файл шаардаж байна лээ.
Та бүхэнд ийм юм битий тохиолдоосой гэж хүсъе. (юмаа хуулж аваад дахиад суулгах энэ тэрээ гээд л лайтай санагдаж байлаа шүү)

vi editor ашиглах заавар

Шинээр Линакс,Юникс рүү орж байгаа хүмүүст тулгардаг нэг бэрхшээл нь яах аргагүй vi засагч байдаг билээ. Тэхээр товч зааж өгъе: (vi=цаашид виай гэе)
виай нээгдсэний дараа ер нь бол та харах горимд байгаа юм. ямар нэг тэмдэгт усгая гэвэл курсороо аваачиж байгаад "х" дарна. Бүтэн мөр утсгах бол "dd" дарна. undo хийх бол u дар.

Харин хаа нэг газар тэкст нэмж бичхээр бол курсороо аваачиж байгаад i дарчиж байгаа юм, энэ нь та одоо insert горимд орлоо гэсэн үг. Тэгээд бичиж дууссан бол ESC дарна да. Тэгээд буцаад харах горимдоо орчин.

Одоо командын горим гэж бий, үүний тулд ":" дарна. командын горимоос Сээвлэх, Гарах, Хайх гэхмэт олон чухал үйлдлүүдийг хийж болно. Жишээ нь сээвлий гэвэл w (write гэж байгаа юм) дарна, гарах бол q (quit) дарна. Нэг дор олон үйлдэл хийж бас болноо. Жишээ нь сэвлээд шууд гарчий гэвэл :wq гэхэд л болно. Анхаарлын тэмдэгийг үгүйсгэх үед ашиглана гэж байгаа. Жишээ нь хадгалахгүй шууд гаръя гэвэл !q гэнэ, тэхгүй бол та файлд өөрчлөлт оруулчаад хадгалахгүй гарахгээд байна гэж анхааруулга өгөөд гарж өхгүй дэ.

За одоохондоо нэг иймэрхүү байхад болох нуу? Убунту зэрэг дээр бол vi-ийн оронд vim суусан харагддаг, гэхдээ чанарын ялгаа байхгүй дээ. өлгийдэгчтэй тул vi гэсэн ч шууд ажиллана.

Онигоо
3/4 ямх охин, цасангоо, шрек 3 геннисийн номонд бичигдэхээр бие биенээсээ өрсөлдөж гэнээ, тэгсэн ямх охин би хамгийн жижиг учир бичигдэж таараа гэж Харин шрек намайг гүйцэх муухай царайтай амьд бие байхгүй гэж гэтэл цасангоо би хамгийн үзэсгэлэнтэй нь гэжээ Гэтэл Маргааш нь ямх охин уйлаад хуруун чинээ хүү надаас жижиг юм байна гэж. Харин цасангоо үнсгэлжин надаас хөөрхөн юм байна гэжээ Тэгсэн шрек ихэд уурлангүй тэр амбий гэж хаана байна гэжээ, хэ хэ хэ

АНХААР PHP!!!
Хүмүүсээ, нийтийн хандалттай ВЭБ хийх гэж байгаа бол PHP битгий ашиглаарай. Амархан хакердуулах нягууртай шүү?
Дөнгөж сая нэг найз болсон явдлаа ярив, хальт ч үзүүлэв. Тэгээд дүгнэлт нь PHP болж таарж байх шиг байна. (Нарийн нягтлаагүй л дээ, мэдээж сайн хамгаалсан бол асуудал үүсэхгүй байх байсан л даа, гэхдээ Secure by default гэж философи байдаг байхаа)

Тэгээд юу хэрэглэхүү гэж үү?
Ruby on Rails эсвэл Python, Java/JSP дээр юмаа хийгээрэй.

Free VirtualPC emulation software
"Virtual machine emulator yu ashiglaj baina? Dajgui freeware sanal bolgooch?" гэж нэг найз асууж байна.

Би өмнө нь Виндовс хэрэглэдэг байхдаа VMWARE хэрэглэж байв. Даан ч төлбөртэй болхоор крак энээ тэрээ гээд асуудалтай байв (сүүлд харж байсан үнэгүй хувилбар гарсан байсан, гэхдээ ажиллагаа удирдлага нь сонин болцон олигтой ажиллуулж чадаагүй нилээн оролдож байгаад хаясан)

Дараа нь Microsoft -ийн VirtualPC ашиглаж үзэв. (Үнэ нь Виндовсийн үнэдээ шингэсэн болхоор үнэгүй юм билээ) Тэгээд дараа нь FreeBSD рүү бүрэн шилжиж амарсан.

Одоо Убунту дээр Виндовсийн юм хийх болхоороо SUN -ийн үнэгүй VirtualBox ашиглаж байх шив дээ. (VirtualBox (v2.0.4) сүлжээний талаар жоохон дутагдалтай санагдсан, Виртуаль интэрфэйс рүү пинг явахгүй ч гэх шиг, одоо тэр нь засагдсан эсхийг мэдэхгүй. Сая товч харвал одоо 2.1.4 гарцан байна, сүлжээ юм нь сайжирсан л гэнэ, гэхдээ суулгаж үзсэнгүй) Бусдаар бол давгүй л юм билээ.

Өө нээрээ Qemu бас зүгээр юм билээ шүү, хурданч юм шиг (график интэрфэйсгүй л болхоос)

Убунту дээр командын мөрөөс пакежийг шинэчлэх

Анхаар: Доорхи коммандаас болж систем ажиллах болж магадгүй шүү. Үүнээс болсон асуудлыг би хариуцахгүй.

sudo apt-get update гэж сервер дээрхи сүүлийн үеийн пакежийн индекстэй синхро хийж авна.
Суусан програмуудыг шинэчлэе гэвэл
sudo apt-get upgrade

гэж өгнө.


Убунту дээр СУ эрхтэй болгох-How to add to sudoers file.

sudo -i ч юм уу комманд өгөөд су эрхээр үйлдэл хийх гэхээр
[sudo] password for НЭР:
НЭР is not in the sudoers file. This incident will be reported. гээд байна уу?

Тэгвэл өөрийгөө хэрхэн су групп-д оруулах вэ?

ер нь бол /etc/sudoers файлд өөрийн нэрээ нэмнэ. Гэхдээ шууд нэмхэд аюултай тул
sudo visudo коммандаар доорхи мөрийг нэмнэ шүү.

нэр     ALL=(ALL) ALL

Убунту дээр коммандын мөрөөс хэрэглэгч нэмэх
Ubuntu add remove user from command prompt

sudo adduser хэрэглэгчийн_нэр

Хэрэглэгч устгах

sudo deluser

FreeBSD-г нийлээн олон жил ашиглав. Гэвч ганц Freemind (Java)-аас болоод Убунту руу жилийн өмнө оров. ФрийБСД дээр тухайн үед Java support муу байснаас болсон хэрэг.
Яваандаа нэг өдөр буцах л байх да.

Ubuntu command line interface config
Убунту дээр коммандын мөрөөс сүлжээний тохиргоог хэрхэн хийх вэ?

sudo vi /etc/network/interfaces

# The primary network interface
auto eth0
iface eth0 inet static
address 192.168.1.99
gateway 192.168.1.1
netmask 255.255.255.0
network 192.168.1.0
broadcast 192.168.1.255

sudo /etc/init.d/networking restart

Виртуал сүлжээний карт тохируулах

auto eth0:1
iface eth0:1 inet static
address 192.168.100.60
netmask 255.255.255.0
network x.x.x.x
broadcast x.x.x.x
gateway x.x.x.x

Яг адил машин дээр, гэхдээ Убунту Интрэпид x86_64
Benchmarking: Traditional DES [64/64 BS]... DONE
Many salts: 750311 c/s real, 825637 c/s virtual
Only one salt: 718191 c/s real, 757083 c/s virtual

Benchmarking: BSDI DES (x725) [64/64 BS]... DONE
Many salts: 23605 c/s real, 24765 c/s virtual
Only one salt: 23647 c/s real, 24533 c/s virtual

Benchmarking: FreeBSD MD5 [32/64 X2]... DONE
Raw: 7265 c/s real, 7567 c/s virtual

Benchmarking: OpenBSD Blowfish (x32) [32/64]... DONE
Raw: 253 c/s real, 264 c/s virtual

Benchmarking: Kerberos AFS DES [48/64 4K]... DONE
Short: 230681 c/s real, 251426 c/s virtual
Long: 725613 c/s real, 783934 c/s virtual

Benchmarking: NT LM DES [64/64 BS]... DONE
Raw: 6954K c/s real, 7286K c/s virtual

Benchmarking: NT MD4 [Generic 1x]... DONE
Raw: 6677K c/s real, 6968K c/s virtual

Benchmarking: M$ Cache Hash [Generic 1x]... DONE
Many salts: 9546K c/s real, 10001K c/s virtual
Only one salt: 3808K c/s real, 3975K c/s virtual

Benchmarking: LM C/R DES [netlm]... DONE
Many salts: 293307 c/s real, 303495 c/s virtual
Only one salt: 286887 c/s real, 296626 c/s virtual

Benchmarking: NTLMv1 C/R MD4 DES [netntlm]... DONE
Many salts: 397187 c/s real, 438734 c/s virtual
Only one salt: 391990 c/s real, 416101 c/s virtual

john ах Asus F5SL (Core2 Duo) дээр ийм үзүүлэлттэй байна да.
C:\bmr\john\run>john-mmx.exe -test
Benchmarking: Traditional DES [64/64 BS MMX]... DONE
Many salts: 760377 c/s
Only one salt: 708247 c/s

Benchmarking: BSDI DES (x725) [64/64 BS MMX]... DONE
Many salts: 24807 c/s
Only one salt: 24373 c/s

Benchmarking: FreeBSD MD5 [32/32]... DONE
Raw: 4934 c/s

Benchmarking: OpenBSD Blowfish (x32) [32/32]... DONE
Raw: 302 c/s

Benchmarking: Kerberos AFS DES [48/64 4K MMX]... DONE
Short: 236669 c/s
Long: 603199 c/s

Benchmarking: NT LM DES [64/64 BS MMX]... DONE
Raw: 6658K c/s


C:\bmr\john\run>john-386.exe -test
Benchmarking: Traditional DES [24/32 4K]... DONE
Many salts: 206468 c/s
Only one salt: 193369 c/s

Benchmarking: BSDI DES (x725) [24/32 4K]... DONE
Many salts: 6412 c/s
Only one salt: 6699 c/s

Benchmarking: FreeBSD MD5 [32/32]... DONE
Raw: 4887 c/s

Benchmarking: OpenBSD Blowfish (x32) [32/32]... DONE
Raw: 294 c/s

Benchmarking: Kerberos AFS DES [24/32 4K]... DONE
Short: 186899 c/s
Long: 502642 c/s

Benchmarking: NT LM DES [32/32 BS]... DONE
Raw: 3324K c/s

radius 2 суулгасны дараа radius accounting reply ирэхгүй бол /var/log/radutmp файл үүссэн эсхийг шалга. ер нь radius-ийн логоо сайн харах хэрэгтэй.
пакет ирж байгаа эсхийг tcpdump -ilo0 udp коммандаар хараарай.

apache -г яаж ssl -тэй болгох вэ? (FreeBSD дээр)

cd /usr/local/etc/apache22/
openssl genrsa -des3 -out server.key 1024
openssl req -new -key server.key -out server.csr
openssl x509 -req -days 365 -in server.csr -signkey server.key -out server.crt
chmod 0400 server.key server.crt


/usr/local/etc/apache22/extra/httpd-vhosts.conf файлд:

NameVirtualHost *:443

ServerName lawrencium
ServerAlias lawrencium.ipc.net
DocumentRoot /srv/www/02/

Order allow,deny
Allow from all

SSLEngine On
SSLCertificateFile /usr/local/etc/apache22/ssl.crt/server.crt
SSLCertificateKeyFile /usr/local/etc/apache22/ssl.key/server.key
AllowOverride None
Order Deny, Allow

apache -г ssl -ээр тохируулсны дараа pass-phrase асуугаад автоматаар эхлэхгүй бол private key файлаас яаж түлхүүр үгийг устгах вэ?

cp server.key server.key.org
openssl rsa -in server.key.org -out server.key
chmod 400 server.key

Linux дээр root нууц үгээ мартсан бол яаж нууц үгийг өөрчлөх вэ?

http://linuxgazette.net/107/tomar.html
хаяг дээр заавар нь байгаа. Дараа орчуулна аа.
Та Убунту хэрэглэдэг бол таны бүүт менежер тань GRUB шүү. Тэхээр GRUB хэсгийн зааврыг дагаарай.

ISO файлын md5 -ийг шалгах
Убунту ч юм уу FreeBSD ч юм уу ямар нэг үйлдлийн системийн ISO файлыг та интэрнэтээс татаж аваад CD дээр чихийн өмнө алдаатай татагдсан эсхийг шалгахдаа md5-ийг ашиглаарай.

ISO мэтийн том файл татаж байх явцад интэрнэт тасрах гм шалтгаанаас болоод алдаатай татагддаг. Хэрэв алдаатай татагдсан ISO-г CD бичээд ажиллуулхад алдаа хаана гарснаас шалтгаалаад ямар ч алдаа гарж болно.

За тэхээр та Виндовс ашиглаж байгаа бол эхлээд http://etree.org/md5com.html хаягаас md5sum.exe файлыг Виндовсийнхоо үндсэн фолдерт хуулж ав. Жишээ нь: c:/windows дотор.

Дараа нь terminal нээж байгаад (Start>Run>cmd) md5sum гээд араас нь шалгах файлынхаа зам, файлын нэрийг бичээд энтэр дараад болно. Хэсэг хугацааны дараа олон оронтой дараалласан арван зугаатын тоо үзүүлнэ. Энэ тоог тухайн татаж авсан ISO -ийнхоо сайт дээрхи тухайн файлын md5sum-тай тохирж байгаа эсхийг шалгаад болно. Хэрэв тоо таарахгүй бол дахин татаж авхаас өөр замгүй.

Онигоо
Bagsh shohoi avan sambar deer tomoos tom 1-iin too bicheed : " Ene bol hun chanar yum. Hund baih yostoi hamgiin erhem zuil yum" gev. Tegeed 1-iin toogiin daraa "0" nemj bicheed: "Ene bol amjilt. Jinhene hun chanar (1)-g (10) bolgoj chadna. Dahin neg (0) nemeed. "Ene bol turshlaga. 10 baisniig 100 bolgoloo" 0-uud tsaash urgeljilseer: Chadvar , sahilga bat , hair durlal .... Nemj bichigdeh (0) bur hun chanariig ulam bayajuulsaar baigaag bagsh zaaj bailaa. Tegsnee sambariin alchuur avsnaa ehend bichsen 1-iin toog archij orhiv. Tegehed sambar deer mash olon (0) uldlee. Etsest n bagsh heleh gesen sanaagaa helev. "Hun chanar ugui bol busad n yamar ch une tsenegui gelee

Нийлээн хуучирсан ч гэсэн манайхан мэдээгүй байж болох нэг мэдээллийг хүргэе.
2007 оны 1 сарын 29нд Adobe PDF-ийнхаа 1.7 хувилбарыг нийтэд нээлттэй болгосн байна.

Одоо AIIM байгууллага үүнийг ISO стандарт болгохоор ажиллаж байгаа юм байна.
Тэхээр бид бүхэн програмын шийдэл, хэрэглээндээ PDF форматыг чөлөөтэй, ирээдүйн зохицох асуудалд санаа зоволтгүй ашиглаж болох нь ээ.

Эх сурвалж:
http://www.desktoplinux.com/news/NS2782821882.html

Бид Виндовсийг хэрэглэснээр хохирж байна

Виндовс үйлдлийн систем, дагалдан суудаг програм хангамжууд нь цоорхойтой гардаг. Энэ цоорхой, сул талуудыг нь ашигласан Вирус, өт хорхой өчнөөн гарж сүүлдээ хэрэглэгчид ажлын бүтээмжээ алддаг нь биднийг хохироож байна.
Өнөөдөр худалдан авж буй фирмын компьютерын үнэд Виндовсын үнэ шингэсэн байдаг нь биднийг хүчээр албан ёсны Виндовсийн хэрэглэгч болгодог. Гэтэл бид мөнгөө төлсөн хэрнээ үйлчилгээг авч чаддаггүй. Монголд Микрософтийн албан ёсны үйлчилгээний төв байдаггүй шүү дээ. Энэ шудрага уу?

Анх Виндовс өөртөө Интэрнет бровзер агуулсан нь АНУ, Европт бөөн хэрүүл шуугиан өрнүүлсэн.
Дараа нь нэг л мэдхэд Компьютерын үнэнд Виндовсийн үнэ шингэж бид Билл ахыг баяжхад хандив өргөх болсон.

үргэлжлэл бий...

Yahoo WEB-д суурилсан Мессенжерийн БЕТА-гаа гаргажээ.
Давгүй эд болсон байна.
http://webmessenger.yahoo.com/